به نام خداوند جان و خرد

بی تردید رشد و توسعه جامعه و نهادهای آن منوط به یادگیری مداوم یعنی اجتناب از پیروی از روند ” آزمایش و خطا ” و ارج نهادن به تجربه دیگران به نفع خود است. اقتباس ، نخستین مرحله برای درک پیچیدگی چالش هایی است که همه جوامع انسانی با آن روبرویند. نظام های اجتماعی ، چالش های مشترک بسیاری دارند. چالش ها ، جهانی اند  و در بسیاری از مواقع راه حل ها نیز همین گونه اند. اصرار بر تمایز و تفاوت عظیم چالش های ما با چالش های دیگر جوامع ، یا مبین عدم آگاهی از ماهیت آدمی است یا بهانه ای برای توجیه شکست های ناشی از به کار بردن راه حل های غلط. درک این واقعیت باعث پیدایش  ” علوم تطبیقی[۱] ” شده است. علوم تطبیقی ، علومی هستند که دانشمندان آن دوست دارند بدانند همکاران آنان در کشورهای دیگر چه می کنند ، پرسش ها و مسائل عمده آنان چیست، چه وجه اشتراک یا افتراقی بین مسائل و چالش های آنها با مسائل و چالش های خودشان وجود دارد و چه راه حل هایی برای رفع آن اندیشیده و به کار بسته اند.

تجربه جهانی به ویژه در سده های اخیر نشان می دهد که  ملت های فهیم در پی درس آموزی از دیگران ، برای رهایی سریع از مدارهای توسعه نایافتگی بوده اند. توسعه لزوما نباید به صورت خطی و پیوسته رخ دهد تا یک کشوربتواند به پیشرفت برسد. الگوبرداری از دیگران ، به معنای پرش از نقطه ضعف به نقطه قوت بدون صرف زمان و هزینه بسیار است. این تجربه و درسی است که نخستین مرتبه ژاپنی ها به دیگر کشورهای در حال رشد یاد دادند. در طی دو دهه اخیر چینی ها نشان دادند که فراگیران باهوشی هستند ، آنان از مدل ژاپنی ها ( یعنی اشغالگران دیروزخود ) به خوبی نسخه برداری کردند.

نظام آموزشی به عنوان یکی از بزرگ ترین نظام های اجتماعی ، از این قاعده مستثنی نیست. مسائل آموزش و پرورش ، عموما مسائلی جهانی و بسیاری از راه حل های آن نیز همین گونه اند ، که با کمی درایت می توان آنها را در زمینه بومی به کار بست. ” آموزش و پرورش تطبیقی[۲] ” همچون سایر علوم تطبیقی ( برای مثال سیاست تطبیقی ، حقوق تطبیقی ، مدیریت تطبیقی ) در پی آن است که نشان دهد ما مجبور نیستیم برای یک عمر با چالش ها و مسائل نظام آموزشی خود بسازیم. در زمانه ای که دنیا به سرعت در حال تغییر است ، نظام آموزشی نمی تواند و نباید گرفتار چنبره ای از مسائل قدیمی باشد.

آگاهی از جایگاه ویژه نظام های آموزشی و نقش آنها در تغییرات اجتماعی و به ویژه تحولات سیاسی دو دهه اخیر جهان باعث شده است که در بسیاری از کشورها ، آموزش وپرورش تطبیقی به یکی از پویاترین رشته های علمی مورد توجه سیاستمداران ، دانشمندان حوزه های مختلف علوم انسانی، و دست اندرکاران و برنامه ریزان آموزشی مبدل گشته و بیش از ۴۰انجمن ملی آموزش و پرورش تطبیقی و انجمن جهانی آموزش و پرورش تطبیقی تاسیس گردد.برعکس روند جهانی، در کشور ما این رشته علمی کمتر مورد بحث ، مطالعه و پژوهش محققان قرار گرفته و منابع موجود در این زمینه بسیار محدود است. علیرغم پتانسیل بالقوه عظیم ایران –که مبتنی بر وجود و حضور دهها اندیشمند و پژوهشگر در حوزه علوم تربیتی است- برای بهره گیری از تجارب ارزنده جهانی ، متاسفانه ارتباط ایران با سرچشمه های علمی تحولات تطبیقی چندان استوار نیست. تاسیس انجمن آموزش و پرورش تطبیقی نخستین گام برای برقراری این ارتباط است. تاسیس انجمن باعث می شود که محققان حوزه های گوناگون علوم تربیتی با مرور سریع تحولات علم آموزش وپرورش تطبیقی ، با جریانات و اوضاع فکری حاکم بر رشته آشنا سازد. این جریانات فکری باعث می شوند که پژوهشگر ایرانی بتوان با نگاهی کاملا نو به رشته خود و تحولات مرتبط با آن در سایر دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی آشنا شود. هم چنین انجمن آموزش و پرورش تطبیقی فرصت گسترده ای را برای آشنایی بیشتر محققان با روش های پژوهش تطبیقی از طریق برگزاری کارگاه ها و کنفرانس های ملی و بین المللی فراهم می سازد. از نخستین اهداف انجمن آموزش و پرورش تطبیقی ایران هم چنین دعوت از پژوهشگران و دانشمندان حوزه های مختلف علوم تربیتی برای حضور در کشور عزیز ما و آشنایی دوجانبه با تحولات آموزشی است. علاوه بر این انجمن همچون مرکزی تجربی در خدمت همه سیاست گزاران و برنامه ریزان آموزشی ، مدیران ومعلمان ، استادان و دانشجویان رشته علوم تربیتی ، روان شناسی ، جامعه شناسی و سایر علاقمندان به مسایل نظام آموزشی خواهد بود.

عباس معدن دار آرانی

رییس انجمن آموزش و پرورش تطبیقی ایران